Βγες από τον ρόλο

Για μια καλύτερη ατμόσφαιρα μέσα στο σπίτι

Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς δεν θα περιγράφαμε με τα καλύτερα λόγια την ατμόσφαιρα των περισσότερων σπιτιών.  Ειδικότερα σε εκείνα τα σπίτια που μεγαλώνουν παιδιά, συχνά ο θυμός, οι απειλές, οι εκβιασμοί, οι επιβολές, οι ψυχαναγκασμοί και οι χειριστικές συμπεριφορές είναι περισσότερο από βέβαιον πως κάνουν έντονη την παρουσία τους.

Είναι επίσης αναμφίβολο πως την ευθύνη για όλα τα παραπάνω την έχουν οι γονείς. Οι γονείς που βίωσαν και οι ίδιοι αυτό το μοντέλο, οι γονείς  που δεν γνωρίζουν τι άλλο μπορούν να κάνουν, οι γονείς που ανησυχούν για το καλό του παιδιού τους, οι γονείς που επιθυμούν να κάνουν το καλύτερο, οι γονείς που αγωνιούν για το μέλλον των παιδιών τους.   

Αυτό που κανείς δεν έμαθε σ’ αυτούς τους γονείς είναι πως χρειάζεται να βιώνουν το ρόλο τους χωρίς να εμπλέκονται μέσα σ’ αυτόν.  Αν μπορούσαν   να ξεχωρίσουν την προσωπικότητά τους από το ρόλο τους, θα είχαμε ένα πολύ καλύτερο αποτέλεσμα στις σχέσεις  μέσα στην οικογένεια και έξω από αυτήν  στην κοινωνία.  Άλλο το «εγώ» και οι ανάγκες της προσωπικότητας του πατέρα ή της μητέρας  και άλλος  ο ρόλος του μέντορα και του προπονητή ζωής ενός νέου ανθρώπου.  Είναι αλήθεια πως χρειαζόμαστε πολύ δρόμο για να φθάσουμε σ’ αυτό, αλλά το να αναγνωρίζουμε το στόχο έστω και μακρινό είναι ικανή και σημαντική βοήθεια για να τον φθάσουμε.  

Αν ρωτήσουμε τους γονείς τι είναι εκείνο που τους κάνει να χάνουν τον έλεγχο, να αγωνιούν, να θυμώνουν, να συμπεριφέρονται αυταρχικά, ελεγκτικά επιβάλλοντας συνήθειες και συμπεριφορές, θα μας πουν. «Δεν με ακούει». «Κάνει ότι θέλει» «Δεν κάνει αυτό που πρέπει».  Εννοούν δηλαδή ότι το παιδί προβάλει σθεναρή αντίσταση σε εκείνο που επιβάλει η στιγμή και οι συμπεριφορές του δεν αρμόζουν στις εκάστοτε συνθήκες.  Άπειρα τα παραδείγματα στην καθημερινότητα μιας συνηθισμένης ελληνικής οικογένειας.  Ώρες πρωινής ή βραδινής ετοιμασίας, ώρες διαβάσματος, χρήση της τεχνολογίας (τηλέφωνα, υπολογιστές, tablets) και άλλα.

Ας γίνει τούτο  κατανοητό. Ο γονιός χρειάζεται να κάνει ακριβώς το ανάποδο από ότι κάνει ένας καλός ηθοποιός.  Ο ηθοποιός μπαίνει στο πετσί του ρόλου για να μπορέσει να αποδώσει τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του ήρωα που υποδύεται.  Αν ο γονιός κατάφερνε να  μάθει να αποστασιοποιείται από όλα όσα συμβαίνουν γύρω του μα κυρίως μέσα του, με τις ανάρμοστες συμπεριφορές του παιδιού του, άλλος αέρας θα φυσούσε μέσα στα σπίτια.  Ας έχει πρώτα από όλα κατά νου πως σε εκείνον οφείλεται ο βασικός λόγος  για να φθάσει το παιδί του στην αρνητική  συμπεριφορά.   Εκείνος ενίσχυσε με την άγνοιά του την άτοπη προσοχή που ζητά το νήπιο, ή τη μάχη για δύναμη που αποζητά ο έφηβος, ή ακόμη και την εκδίκηση στην οποία φθάνει με την παραβατική του συμπεριφορά. Αλλά πάντα μα πάντα  υπάρχει μια καλή αρχή για την αλλαγή.  Ας απεμπλακεί κατ’ αρχήν από το σκηνικό.  Aς βγει για λίγο από το σενάριο και ας γίνει ο παρατηρητής του δρώμενου καθώς αυτό εξελίσσεται. Παρατήρηση με συμπόνια είναι το ζητούμενο βέβαια, όχι με επίκριση ή ακόμη και κατάκριση. Αν καταφέρει να το κάνει για λίγο, μόνο για λίγο.  Να μείνει στην παρατήρηση χωρίς κριτική για ότι βλέπει. Πρώτα θα δει με μια άλλη ματιά τη συνθήκη που βιώνει και έπειτα  θα ξέρει ότι έχει κάνει ένα τεράστιο βήμα προς την οριστική λύση.  

Μοιάζει από δύσκολο ως ακατόρθωτο κάτι τέτοιο αλλά είναι βέβαιο πως είναι εφικτό.   Γίνεται ευκολότερο αν καταφέρει ο γονιός να αποστασιοποιηθεί έστω  για λίγο και να αναρωτηθεί:  «Τι σκέφτομαι τώρα, τι αισθάνομαι, παρατηρώντας την ανάρμοστη ή την προκλητική συμπεριφορά του παιδιού μου;»  Μια δεύτερη και πιο σημαντική ερώτηση-ενδοσκόπησης  ας είναι «Τι θέλω να γίνει πραγματικά;»  Οι ειλικρινείς του απαντήσεις θα τον οδηγήσουν στη λύση του προβλήματος.  Αν για παράδειγμα η σκέψη του περιέχει επικριτικά σχόλια για το παιδί, το συναίσθημά του είναι δυσάρεστο και ο ίδιος  τείνει να ταυτιστεί με το θυμό, πιθανότατα  ο στόχος του είναι να επιβάλει την άποψή του.   Ας ξανασκεφτεί λοιπόν.   «Ποιος ευθύνεται πραγματικά για τη συμπεριφορά του παιδιού;» Αν η απάντηση είναι «Το παιδί» θα χρειαστεί να αντιληφθεί πως το παιδί δεν είναι αυτοφυές και αυτοδημιούργητο ον, οι συμπεριφορές του δεν έχουν έδρα τον δικό του συναισθηματικό φορέα.  Το παιδί δανείζεται τα υλικά των συναισθημάτων του περίγυρου και ως παρθένα γη τα τρέφει και τα πολλαπλασιάζει με ραγδαίες ενισχυτικές διαδικασίες.  Άρα εκείνος του έμαθε να νοιώθει έτσι, να ενεργεί έτσι.  Μεγάλη ιστορία η ανάληψη της ευθύνης που του αναλογεί και ιδιαίτερα σημαντική για την αλλαγή.  Αν πάλι αντιληφθεί πως η αιτία του «κακού» είναι ο ίδιος ας μαζέψει τις δυνάμεις του και ας ασχοληθεί με το πώς θα υιοθετήσει εκείνες τις συμπεριφορές που θα οδηγήσουν στην αλλαγή των συνθηκών.

Προσοχή όμως, προσοχή και διάκριση.  Χρειάζεται να μην εμπλέκεται σε ότι μπορεί να τον ταυτίσει με τις αρνητικές συμπεριφορές  του παιδιού του γιατί είναι περισσότερο από βέβαιο ότι  θα τον οδηγήσουν σε εμπλοκή, ενώ χρειάζεται να έχει τη σοφία να βιώνει και να ενισχύει στο μέγιστο τα όμορφα συναισθήματα που του προκαλούν οι  λειτουργικές συμπεριφορές  του παιδιού του, ώστε να βοηθήσει στην οριστική εγκατάστασή τους.  Δεν είναι απλό να είσαι γονιός!  Είναι ακόμη πιο δύσκολο να είσαι υπεύθυνος γονιός.  Είναι εξαιρετικά σπουδαίο να ξέρεις  πως από σένα εξαρτάται η δομή της σκέψης, οι επιλογές, τα θέλω, οι προσδοκίες, οι πεποιθήσεις, οι συμπεριφορές της επόμενης γενιάς.  Μακάρι να γίνουμε καλύτεροι γονείς. Οι πιθανότητες να κάνουμε μια καλύτερη κοινωνία είναι στα χέρια μας. Ας εκμεταλλευτούμε με σοφία το ρόλο που ο Δημιουργός μας έδωσε.  Ας μεγαλώσουμε υγιείς, ικανούς, αυτοδύναμους και αυτενεργούντες ανθρώπους. Η εκπαίδευση δεν τα καταφέρνει. Η πολιτεία ολιγωρεί. Η κοινωνία νοσεί. Η οικογένεια είναι η εστία.  Ας την ξανακάνουμε φωλιά επώασης υγειών κυττάρων.  Γίνεται! 

Ερατώ Χατζημιχαλάκη – Οικογενειακή Σύμβουλος

www.allazo.gr    -  www.elpidohori.gr