Γονείς και Όρια
|
Πού κρύβεται η λύση; Γιατί έχουμε τόσο απομακρυνθεί από αυτήν; Όλο και περισσότερο παρατηρούμε παιδιά εκτός ορίων. Όλο και περισσότερο ακούμε γονείς να ψάχνουν τη λύση. Ο μέσος γονιός στην πλειοψηφία του, καταλήγει στη στέρηση του ζητούμενου και τελικά στην τιμωρία! Αυτό οδηγεί μαθηματικά σε ένα πολύ γνωστό αποτέλεσμα. Παιδιά θυμωμένα που νιώθοντας αδικημένα για τις στερήσεις που υφίστανται, εκδικούνται με τον πιο συνηθισμένο τρόπο. Δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη που τους αναλογεί σχεδόν σε καμία υποχρέωσή τους. Άλλοτε πάλι έχουμε παιδιά φοβισμένα που υφίστανται την τιμωριτική συμπεριφορά και ονειρεύονται να μεγαλώσουν για να κάνουν ότι θέλουν! Από εκεί ξεκινά σε ένα μεγάλο της ποσοστό η παραβατικότητα των εφήβων. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε γονείς θυμωμένους, απελπισμένους, να νοιώθουν αβοήθητοι και σχεδόν πάντα να καταλήγουν κατακριτικοί. Όλα τα παραπάνω οδηγούν μαθηματικά σε διαπληκτισμούς, καυγάδες, θυμούς ή στο ακριβώς αντίθετό τους, συμβιβασμούς παραιτήσεις και μια παγωμένη και αφύσικη σιωπή. Τι θα γίνει με το θέμα των ορίων; Γιατί οι γονείς δεν μπορούν στην πλειονότητά τους να θέσουν και να τηρήσουν όρια και γιατί τα παιδιά οδηγούνται σε συμπεριφορές κατάλυσης των ορίων; Πού κρύβεται η λύση και γιατί έχουμε τόσο απομακρυνθεί από αυτήν; Υπάρχει κάτι που είναι τόσο ενσωματωμένο με την ανθρώπινη αντίληψη και έχει τόσο ζυμωθεί με την συμπεριφορά του μέσου ανθρώπου, που θεωρείται σχεδόν φυσιολογικό, αποδεκτό και χρήσιμο. Αυτό είναι η κριτική. Δεν εννοούμε εδώ την κριτική σκέψη που είναι ασφαλώς και αναγκαία και απαραίτητη. Εννοούμε την συμπεριφορά εκείνη που οδηγεί σε επίκριση και κατάκριση. Εκεί «στράβωσε το κλίμα»! Χρόνια τώρα αυτό κατατρέχει τις σχέσεις! Καιρός να το αντιληφθούμε όσοι θέλουμε να κάνουμε την αλλαγή. Το γιατί κάποιος καταλήγει να είναι επικριτικός και ενίοτε κατακριτικός είναι μια άλλη ιστορία και προϊόν άλλου άρθρου. Το παιδί θα ανταποκριθεί στα όρια όταν νοιώσει ότι ο γονιός δεν το κρίνει. Ας το παραδεχτούμε! Οι περισσότεροι γονείς συγκρίνουμε τα παιδιά μας, με τα παιδιά της φαντασίας μας με όχι θετικά αποτελέσματα. Αυτό ξυπνά μέσα μας μια λυσσαλέα ανάγκη για συνετισμό και επαναφορά σ’ εκείνο που θεωρούμε αναγκαίο και σωστό. Στη προσπάθειά μας να συνετίσουμε, να επαναφέρουμε στην τάξη το παιδί που αποκλίνει, εκφράζουμε την άποψή μας με συμβουλές και κηρύγματα που εμπεριέχουν επικρίσεις και συχνά κατακρίσεις. Γεννιέται το ερώτημα: «Πώς θα καταφέρει ο γονιός να ασκήσει την κριτική του σκέψη παραγωγικά χωρίς να καταλήγει σε επίκριση ή κατάκριση;» Ας προσεγγίσουμε το θέμα περιληπτικά έτσι όπως αρμόζει άλλωστε σε ένα άρθρο και όχι σε μια κατ’ ιδίαν συμβουλευτική συνεδρία. Μια ουσιαστική αλλαγή στο θέμα, θα φέρει η κατανόηση του γονιού ότι το παιδί δοκιμάζει συμπεριφορές. Δοκιμάζοντας καταλήγει να υιοθετεί εκείνες που το κάνουν να αισθάνεται πιο ευχάριστα. Βιώνοντας το αποτέλεσμα της δοκιμής του, καταλήγει σε συμπεράσματα. Συμπεράσματα που το οδηγούν στις επόμενες κινήσεις του. Δεν αργεί να διαπιστώσει κάποιος, πως οι κινήσεις που επιλέγει δεν είναι και οι πιο λειτουργικές. Η αιτία είναι τόσο απλή όσο και μαθηματική. Για να καταλήξει το παιδί σε λειτουργικές συμπεριφορές χρειάζεται να τις δει στον περίγυρό του, ή αν δεν τις δει, χρειάζεται κάποιος να του τις εμπνεύσει. Δεν γίνεται να τις δημιουργήσει από μόνο του! Από πού μπορεί ένας γονιός να αντλεί την άποψη ότι το παιδί του θα θελήσει τον δύσκολο δρόμο που έχει π.χ. η τάξη, η οργάνωση του χρόνου, η αποτελεσματική ενασχόληση με τις υποχρεώσεις του, η υιοθέτηση καλών συνηθειών για την υγιεινή του ή για τη διατροφή του; Γιατί ένα παιδί να θέλει να φάει καρώτο αντί κρουασάν; Τι βλέπει γύρω του; Τα περίπτερα δεν πουλούν καθαρισμένα καρώτα ε; Οι φίλοι του δεν κάνουν κάτι τέτοιο. Οι γονείς των φίλων του επίσης. Ποιος θα του εμπνεύσει λοιπόν το διαφορετικό; Ας αναλογιστούμε αναλαμβάνοντας την ευθύνη μας κάνουμε κάτι τέτοιο; Νομίζουμε ότι το κάνουμε αλλά όχι εμπνέοντας αλλά συμβουλεύοντας. Ας καταλάβει ο γονιός-αναγνώστης. Η συμβουλή εκλαμβάνεται ως κριτική. Όποιος δέχεται κριτική θέλει να αμυνθεί. Είναι νομοτελειακό. Ξέρει ο μέσος γονιός να εμπνέει; Έτσι απλά και με κατανόηση ας παραδεχτούμε. Όχι δεν ξέρει γιατί κανείς δεν του το έμαθε! Η έμπνευση προκύπτει από δημιουργική αλληλεπίδραση και όχι από συμβουλές και κηρύγματα Ο γονιός χρειάζεται από νωρίς να υιοθετήσει την συμπεριφορά του Μέντορα και του Προπονητή Ζωής, προβάλλοντας όλα εκείνα που θέλει να υιοθετήσει το παιδί του ως καλές συνήθειες, μέσα από την καθημερινή αλληλεπίδρασή του μαζί του, έχοντας πάντα στο νου το ερώτημα «Με αυτό που κάνω ή λέω, πιστεύω πως καταλαβαίνει το παιδί μου αυτό ακριβώς που χρειάζεται ώστε η συμπεριφορά του να γίνει πιο λειτουργική;». Όταν η απάντηση που δίνει είναι θετική, να συνεχίσει. Αν δεν μπορεί να αντιληφθεί ο ίδιος τι είναι αυτό που χρειάζεται, είναι απαραίτητο να το αναζητήσει, και αφού το βρει, να απασχολήσει το νου του για να βρει τρόπους που θα κάνει και το παιδί του να το υιοθετήσει. Δηλαδή εδώ μιλάμε για έναν συνειδητό και με επίγνωση γονέα, ο οποίος χρειάζεται να ασχοληθεί με αγάπη και στοργή, με συμπόνια και κατανόηση με τον «εκπαιδευόμενό του» και να ανακαλύψει τρόπους έμμεσους να τους εμπνεύσει. Ας αναρωτηθεί ο αναγνώστης: «Ποια είναι η μέθοδος για να αντιληφθεί ο ίδιος κάτι καινούργιο;» «Πώς εκείνος μαθαίνει καλύτερα;» α. Όταν κάποιος συμβουλευτικά του απαριθμεί επιχειρήματα ή β. Όταν κάποιος του θέτει τις κατάλληλες ερωτήσεις ώστε μόνος του να εντοπίσει τα επιχειρήματα που θα τον κάνουν να υιοθετήσει το ζητούμενο; Γιατί άραγε το παιδί να αντιλαμβάνεται αλλιώς; Αυτή είναι η ενδεδειγμένη μέθοδος για τον γονιό ώστε να το οδηγήσει το παιδί του στο ζητούμενο. Να βρει τις κατάλληλες ερωτήσεις ώστε να του εκμαιεύσει την αλήθεια και όχι η απαρίθμηση συμβουλών. Όσο ο γονιός θα παραπαίει με την έννοια του κοινωνικά σωστού ή λάθους, θα συνεχίσει να επιβάλει στο παιδί του αυτό που πιστεύει ως σωστό, χωρίς απαραίτητα να μπορεί να το υποστηρίξει και με τις δικές του συμπεριφορές, τόσο το παιδί θα παραμένει εστιασμένο στο να κάνει αυτό που θέλει και όχι αυτό που χρειάζεται. Και έτσι ο γονιός θα συνεχίσει να γίνεται αρχικά συμβουλευτικός και σιγά σιγά να αναπτύσσει συμπεριφορές επίκρισης και επιβολής. Τότε είναι που το παιδί αποπροσανατολισμένο αναγκάζεται να προβάλει τη δική του θέση με κάθε μέσο και τρόπο, η οποία τις περισσότερες φορές είναι επηρεασμένη από τον ευρύτερο περίγυρο ο οποίος ασφαλώς δεν είναι και ο υγιέστερος. Τότε το παιδί παύει να θέλει να «ανήκει» στο γονιό του υιοθετώντας τις συμβουλές του, γιατί αντιλαμβάνεται ότι η αίσθηση του ανήκειν έχει οπωσδήποτε προϋποθέσεις. Έτσι επιλέγει τις προϋποθέσεις που είναι λιγότερο επώδυνες ή δυσάρεστες για αυτό. Αποφασίζει να «ανήκει» στους ομοίους του οι οποίοι δεν είναι αυτό που είναι. Εύλογο ερώτημα: «Και πώς οδηγείται το παιδί στις δικές του προϋποθέσεις;» Το κάνει σοφά και ήσυχα! Παρατηρώντας και βιώνοντας, αλληλοεπιδρώντας με το περιβάλλον του, οδηγείται στη δημιουργία του συστήματος των πεποιθήσεων και των αξιών του, όπως ακριβώς έκαναν και οι γονείς του μερικά χρόνια πριν, επηρεασμένοι από τον δικό τους περίγυρο και εκείνος από τον δικό του και πάει λέγοντας…. Ας αντιληφθούμε λοιπόν ότι αυτό που βιώνουμε στη σχέση μας με τα παιδιά μας είναι το αποτύπωμα του ολογράμματος που έχει δημιουργήσει το περιβάλλον. Άρα ο γονιός που θέλει να κάνει την αλλαγή, είναι υποχρεωμένος να αντιληφθεί τα κακώς κείμενα που οδηγούν το παιδί στις επιλογές του, και να αναπτύξει μια συμπεριφορά κατανόησης και αποδοχής ώστε το παιδί να αισθανθεί ότι είναι ασφαλές για το ίδιο να προσαρμοστεί στις προτεινόμενες από το γονιό του συμπεριφορές τις οποίες αντιλαμβάνεται παρατηρώντας και όχι ακούγοντας συμβουλευτικά. Να γιατί οι γονείς δεν μπορούν πλέον να θέσουν και να τηρήσουν όρια. Γιατί δεν έχει προηγηθεί η συνθήκη εκείνη που θα διαμορφώσει τον καμβά πάνω στον οποίον θα ζωγραφίσουν. Και τι να κάνω ρωτά εύλογα ο προβληματισμένος γονιός που βλέπει το παιδί του να χάνεται μέσα στην χωρίς όρια κακή συμπεριφορά; Να φτιάξεις τη σχέση όσο είναι καιρός! Να εστιαστείς σ’ αυτό που το παιδί σου κάνει καλά και να το ενθαρρύνεις! Ξέρεις τη διαφορά του επαίνου από την ενθάρρυνση; Να τη μάθεις! Να το βοηθήσεις να καταλάβει πού το οδηγεί αυτός ο τρόπος που επιλέγει! Να του δώσεις να αντιληφθεί τις συνέπειες αν δεν αλλάξει τον τρόπο που έχει υιοθετήσει! Όχι τιμωριτικά αλλά με την σοφία εκείνου που γνωρίζει και επειδή γνωρίζει οδηγεί και τον άλλον σιγά σιγά να μάθει. Και αν όλα αυτά δεν μπορούν να βοηθήσουν. Να ασκηθείς στο μεγαλύτερο και βαθύτερο νόημα της εξέλιξης του ανθρώπου. Την αποδοχή. Αρκεί να μπορέσεις να καταλάβεις τη διαφορά της από την υποταγή. Κι αν όλα αυτά δεν λειτουργήσουν καταλυτικά να πάρεις βοήθεια. Να ψάξεις να βρεις τη γνώση που σου έλειψε και οδηγήθηκε η κατάσταση εκεί που οδηγήθηκε. Όλα αυτά για να γίνουν χρειάζεται ένα στοιχείο σαν προϋπόθεση για τον γονιό. Να θεωρεί τον γονεϊκό του ρόλο τον σπουδαιότερο ρόλο που του αναθέτει η ζωή. Καλή δύναμη
Ερατώ Χατζημιχαλάκη – Οικογενειακή Σύμβουλος
|
